Betoverende ontsnapping
Op mijn twaalfde, in groep 8 van de basisschool, werd ik gegrepen door de magie van de Formule 1. Het was het jaar 1993. School was niet echt mijn ding om verschillende redenen, maar in het circus van de Formule 1 vond ik een betoverende ontsnapping. Daar kon ik helemaal opgaan in het spektakel. De dynamiek tussen de teams en coureurs fascineerde me, evenals de kleurrijke liveries van de verschillende bolides, Senna, Prost en Schumacher. Het oorverdovende geluid van de wagens en de tribunes die uitpuilden van enthousiaste fans. Ik begon het spektakel nauwgezet te volgen op Eurosport en RTL, en ik las tijdschriften en jaarboeken waarin ik me verdiepte in alle statistieken, reglementen en technische innovaties die de sport te bieden had.
Prost en grootheid Senna
1993 was het jaar waarin ik ooggetuige werd van het laatste triomfantelijke hoofdstuk van Alain Prost, terwijl hij zijn laatste wereldtitel veroverde. Ik aanschouwde vooraanstaande wereldkampioenen als Häkkinen en Schumacher die, ondanks hun immense talent, vochten in goede bolides maar niet de beste van het veld hadden. En daar, als een koning op het asfalt, zag ik de grootheid Ayrton Senna, de mystieke Braziliaan gehuld in de opvallende fluor rood-witte Marlboro McLaren Ford, triomferen in de straten van Adelaide. De manier waarop Senna werd binnengehaald in het paddock na zijn overwinning en begeleid naar het podium heb ik destijds met grote bewondering aanschouwd, en die beelden zijn mij altijd bijgebleven. Wat toen voor velen nog onvoorstelbaar leek, werd later zijn allerlaatste glansrijke overwinning, podium en punten ooit.
Listige wagen van voormalig aartsrivaal
Na het einde van 1993 ging Prost voorgoed met pensioen na vier wereldtitels. Senna nam het stuur en stoeltje bij aartsrivaal Prost’s oude team Williams over. Iedereen had hoge verwachtingen van deze move. De FW16, de auto die Senna dat jaar bestuurde was een behoorlijk lastige bolide om te hanteren, zou later blijken tijdens de eerste races van het seizoen. De oude wagen van zijn aartsrivaal had een agressief karakter en was berucht vanwege zijn onvoorspelbare gedrag, vooral tijdens het rijden op de limiet. Senna pakte weliswaar in de eerste race, in thuisland Brazilië, de pole maar viel uit met versnellingsbak problemen. In Japan reedt Senna opnieuw weg van pole in zijn Williams maar zijn race was snel klaar door een aanvaring in de eerste ronde met oud-teamgenoot Hakkinen in de McLaren.
Surrealistisch beeld
De Grand Prix van Imola viel samen met het feest van Koninginnedag in Nederland. Het was zo’n weekend waarop de zon uitnodigend scheen en er buiten een feestelijke sfeer hing. Maar voor mij, als prille Formule 1-fan, lag de opwinding ergens anders. Ik keek reikhalzend uit naar het F1-weekend en naar wat Senna zou laten zien. Na zijn laatste overwinning in Adelaide in ’93 hoopte ik vurig op een overwinning voor hem in Imola. Die herinneringen zijn nog steeds vers in mijn geheugen gegrift. De voorbeschouwingen van RTL, waar Olav Mol destijds nog helemaal alleen voor stond, spelen zich nog steeds af. Hij blikte terug op de vrije trainingen en bracht een haast surrealistisch beeld tot leven op het circuit van Imola: Barrichello, in het ene shot afgevoerd op een brancard per helikopter, en in het volgende shot rustig zittend in zijn Jordan bolide, breed glimlachend, terwijl zijn handen in het verband nog het racestuur omvatten. Alsof het hele voorval niet meer was dan een onbeduidend incident. Die houding van Barrichello, die bijna nonchalant overkwam, zou je kunnen interpreteren als een overlevingsmechanisme, of wellicht als een ongemakkelijke poging om met de situatie om te gaan. Ayrton Senna kwam ook even later in beeld. Hij had een hele andere benadering bij de crash van zijn landgenoot. Hij was diep geschokt en toonde oprecht medeleven en ontfermde zich over hem. Je kon de zorgen van zijn gezicht aflezen.
Zwarte Zaterdag
De crash van Barrichello was nog maar het begin, zou later blijken. Op zaterdag voltrok zich een horror in de kwalificatie die de hele uitslag tot minder dan een bijzaak maakte. Roland Ratzenberger was tijdens de kwalificatie gecrasht op het circuit van Imola met de MTV gesponsorde paarse bolide van het Simtek team. Zijn voorvleugel was bij een snelheid van 315km/h afgebroken. De klap was de Oostenrijker helaas fataal geworden. Ik was als prille F1 fan niet helemaal voorbereid op deze gebeurtenis. Dat kwam ook mede door de Italiaanse regie op het circuit van Imola. De beelden van Ratzenberger waren afschuwelijk. Als 13 jarig jochie was ik er erg van onder de indruk.
Het slechte komt in drieën
Met een wat ongemakkelijk gevoel bekeek ik op zondag 1 mei 1994 de race. Waar ik voorheen de F1 had ervaren als een betoverende ontsnapping, kreeg ik nu een scherper beeld van de harde realiteit na de horror crash van Ratzenberger. Als jonge knaap werd ik geconfronteerd met de extreme gevaren die altijd op de loer liggen, achter de ogenschijnlijke kleurige liveries en technische innovaties van de racesport. Het ergste moest toen nog komen…
Een crash die de zon uit de hemel liet vallen
Het licht gaat van rood naar groen op zondag 1 mei 1994. Meteen gaat het mis. JJ Lehto z’n auto blijft stil staan op de grid en Pedro Lamy crasht vol achterop. Een wiel komt in het publiek terecht. Negen toeschouwers raken gewond!
Even later is er een herstart. Een paar ronden later rijdt Senna aan kop in zijn Williams terwijl hij Schumacher in de Benetton van zich afhoudt. Het is best spannend omdat Schumacher goed kan volgen. Even later gaat de regie naar de onboard camera van Schumacher. In de verte is de wagen van Senna te zien. Plots veranderd de wagen van Senna abrupt van koers. De regie springt dan over op de camera gericht op de Tamburello bocht. Senna is vol in de muur geklapt en tolt terug de baan op. De regie kiest ervoor om vanaf dan alles ongefilterd in beeld te brengen in de huiskamers van de miljoenen racefans.
Donderslag bij heldere hemel
Ik zag een vogelvlucht beeld vanuit de helikopter gericht op het blauw-witte Williams wrak en de kenmerkende gele helm met groene en witte banen, de tovenaar, een gelovig man, die in de regen onwaarschijnlijke dingen kon, groter was dan de sport, trots was op zijn Brazilië. Die man zat nu bewegingsloos in zijn Williams. En dat bleef helaas zo…
De dood van Senna kwam als een schokgolf voorbij. Gerhard Berger, oud-coureur en oud-teamgenoot van Senna, omschreef het alsof “de zon uit de hemel was gevallen”. Ik was zelf lange tijd na het ongeluk vol ongeloof over deze held.
Ook na 30 jaar denk ik nog vaak terug aan die grote uitzonderlijke legende Ayrton Senna da Silva. Hij was meer dan een coureur, hij was een persoonlijkheid, had een heilig geloof in God, hij was intelligent en zette zich in voor straatkinderen. Het maakt hem tot een bijzonder inspirerend mens.